In 1993 werd theatermaker Demi geboren in Nederland, uit Nederlandse ouders, maar met een opa en oma uit Nederlands-Indië. Ze is een derde generatie en zoals veel van haar leeftijdsnoten weet ze weinig over dat Indische verleden: “Lange tijd bleef het Indische verleden van mijn oma Puck, en daarmee dat van mijn moeder, op de achtergrond aanwezig. Er was geen directe reden om het verleden in te duiken, daar had je het namelijk niet over. En dus bleef het verleden wat het is, het verleden.”

Op zoek naar wortels

Maar zoals veel jonge nakomelingen is Demi wel heel bewust bezig met die wortels. “We zijn tegenwoordig heel druk met de nabije toekomst, met wat we beroepsmatig willen worden en wat we allemaal willen bereiken. Maar ik geloof dat je eerst moet weten en begrijpen waar je vandaan komt, om te snappen wie je in het heden bent, zodat je vervolgens bewuster de toekomst in kunt gaan.”

Demi wil nadrukkelijk niet voor elke jongere nakomeling spreken, maar voelt zelf een fysieke drang dat er iets in haar zit dat eruit moet. Iets dat er al generaties zit en dat ze moet onderzoeken: “Ik heb een fijne opvoeding gehad, maar emoties waren thuis altijd een lastig ding. Daar had je het niet over.”

Ze begon heel voorzichtig met een onderzoek naar haar wortels en dat verborgen verleden. Haar vragen en gepuzzel inspireerde haar moeder om mee te doen. Oma Puk kwam in 1951 naar Nederland, maar is inmiddels helaas overleden. Demi’s moeder heeft er spijt van dat ze nooit met haar moeder over vroeger en Nederlands-Indië heeft gesproken, want nu is die eerste generatie er niet meer om vragen te beantwoorden. 

Een heel dossier 

Het onderzoek heeft inmiddels geresulteerd in een heel dossier, al is het nog lang niet afgerond. Demi: “Ik kom erachter dat er weinig wordt gesproken. De uitspraak ‘spreken is zilver, zwijgen goud’ is Indisch en bestaat kennelijk niet voor niks. Waar komt dit vandaan? Ik verbaas mij tijdens het onderzoek over hetgeen wat ik lees, hoor en zie. Ik voel herkenning, maar ook schaamte. Ik weet eigenlijk helemaal niks. Ik voel alleen veel en dat wordt nog eens bevestigd door hetgeen ik lees, hoor en zie. Een gevoel wat al jaren diep van binnen aandrong, maar wat ik tot op de dag van vandaag altijd heb ontkend. Ik raak verstrikt in een overvloed aan vragen. Vragen aan mijn moeder, aan ‘onze’ geschiedenis, onze toekomst en onze wereld. Maar bovenal ook aan mezelf. “Ik heb veel te maken met overenthousiaste theatertypes en reageer altijd tegenovergesteld. Ik word dan stil en ga observeren. Pas nu begrijp ik waar die houding vandaan komt.”

Verwerking

Demi hoopt uiteindelijk het onderzoek te kunnen verwerken tot een theaterstuk. Ze voelt daarbij een grote verbondenheid met oma Puk: “Ik heb mijn oma niet lang gekend en weinig diepgaande gesprekken met haar gevoerd, maar het sierraad dat mijn oma droeg is me het meest dierbaar.”  

Demi is oprecht blij met de mogelijkheden die er nu zijn om je verhaal te doen: “Ik vind het belangrijk dat er aandacht is voor die onderdrukte verledens en ik had het de andere generaties zoals mijn opa en oma zo gegund dat ze erover hadden mogen en durven praten.” 

De meeste mensen die nu in Nederland leven, hebben in directe zin geen oorlog of volksverhuizingen meer mee gemaakt. Directe verhalen over dat soort gebeurtenissen komen daarom steeds verder van mensen af te staan. Alles gaat ook steeds sneller vooruit, waardoor er veel minder ruimte is voor het verleden. 

Durf open te staan 

Demi hoopt dat de komende generaties blijven strijden voor het doorvertellen van hun geschiedenis: “Je moet nieuwsgierig blijven naar waar je vandaan komt en waar je bloedlijnen vandaan komen. Dat zit generaties later nog in je. Durf open te staan voor een ander en heb niet direct een oordeel. Luister gewoon naar iemand en realiseer je dat niemand zomaar iets zegt of doet. Alles komt ergens vandaan en als je die ander snapt, begrijp je ook jezelf beter.”